17 Φεβρουαρίου 2020

Δυτικομακεδόνικοι τουρκισμοί

Δυτικομακεδόνικοι τουρκισμοί: η φωνητική προσαρμογή των τούρκικων λέξεων στα ελληνικά ιδιώματα της Δυτικής Μακεδονίας, ΑΠΘ: Θεσσαλονίκη, Μάρτης 2020 (σελ. 376), του Χριστόδουλου Αστ. Χριστοδούλου.


[Greek below]

The main topic of this paper is the phonetic adaptation of the Turkisms (Turkish loanwords) into the Greek “microdialects” (linguistic microvarieties) of SW Macedonia (Greek administrative region (prefecture) of “Western Macedonia”), while morphological adaptation issues were avoided.

The Turkisms of the microdialect of the town of Kozani (Kozani Greek) are at the forefront, while interpretations are also made for the Turkisms of other Northern Greek varieties, of Standard Modern Greek and of more distant (geographically and liguistically) Greek varieties, such as the Cretan and the Pontic dialect, but also of Balkan varieties (languages/(micro)dialects), always in relation to the issues raised by the (Greek) material from SW Macedonia.

While examining the linguistic and historical context, we find that Kozani Greek is clearly a part of the Greek environment of SW Macedonia and came into contact with Turkish from the late 14th century.

Given that the language contact occured at dialectal level, an attempt was made to investigate the characteristics of the Turkish varieties with which the Greeks of SW Macedonia came into contact. The conclusion is that the Greek microdialects of SW Macedonia came into contact with Turkish varieties that are not fundamentally distant from the Modern Turkish Koine (MTK), but differ from it in some aspects.

Thus, MTK is used as a starting point for examination, but at the same time the available Turkish material from the Balkans is analyzed, while the material from other Balkan languages is also taken into account.

The research also includes Ottoman dictionaries, with the aim of identifying dialectal or archaic Turkish elements that could explain the form of the Greek Turkisms, while in addition to the geographical dimension, the paper examines also the historical dimension of the Greek Turkisms of SW Macedonia, because this is absolutely essential for the researcher, in order to form a complete picture of the situation. Another issue that has been examined is whether the Turkisms are a product of direct or indirect borrowing, because there are cases in which Turkisms were introduced to Greek via other Balkan languages.

Finally, it should be noted that a more general contribution of the present paper to the research process is that solutions are proposed to some of the main problematic research practices which distort linguistic data and may even lead to disorientation of the linguistic (dialectological, turkological, etc.) research.






 ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~


Το βασικό θέμα της εργασίας είναι η φωνητική προσαρμογή των τούρκικων λέξεων στα ελληνικά ιδιώματα (αγγλ. microdialects) της Νοτιοδυτικής Μακεδονίας, ενώ γενικά αποφεύχθηκαν θέματα μορφολογικής προσαρμογής.

Επίκεντρο ήταν οι τουρκισμοί του ιδιώματος της Κοζάνης, ενώ ερμηνείες επιχειρήθηκαν και για τα υπόλοιπα ιδιώματα του βορειοελλαδικού χώρου, για την ΚΝΕ και πιό απομακρυσμένες ελληνικές διαλέκτους, όπως τα κρητικά και τα ποντιακά, αλλα και γενικότερα για διάφορες βαλκανικές ποικιλίες (γλώσσες/διαλέκτους/ιδιώματα), πάντα ομως σε σχέση με τα ζητήματα που θέτει το (ελληνικό) υλικό της Δυτικής Μακεδονίας.

Εξετάζοντας το γλωσσογεωγραφικό και ιστορικό πλαίσιο, διαπιστώνουμε οτι το κοζανίτικο ιδίωμα είναι σαφώς ενταγμένο στο πλαίσιο των δυτικομακεδόνικων ιδιωμάτων της ελληνικής (και όχι άλλων ομάδων βόρειων ελληνικών ιδιωμάτων) και, συνεπώς, έχει έρθει σε επαφή με την τουρκική απο τα τέλη του 14ου αιώνα.

Με δεδομένο οτι ο δανεισμός συντελέστηκε σε επίπεδο διαλέκτων, έγινε προσπάθεια διερεύνησης των χαρακτηριστικών των τούρκικων ποικιλιών με τις οποίες ήρθαν σε επαφή οι Δυτικομακεδόνες. Το συμπέρασμα ήταν οτι τα δυτικομακεδόνικα ιδιώματα ήρθαν σε επαφή με τούρκικες ποικιλίες που δέν απέχουν δραματικά απο τη σύγχρονη κοινή τουρκική (ΣΚΤ), αλλα διαφοροποιούνται απο αυτήν σε επιμέρους στοιχεία.

Έτσι, η ΣΚΤ χρησιμοποιείται σάν ερευνητική αφετηρία, αλλα ταυτόχρονα αναλύεται και το διαθέσιμο τούρκικο υλικό απο τα Βαλκάνια, ενώ το υλικό εντάσσεται στο ευρύτερο βαλκανικό περιβάλλον, δηλαδή συνεξετάζονται και οι αντίστοιχοι τύποι στις υπόλοιπες γλωσσικές ποικιλίες των Βαλκανίων.

Η έρευνα επεκτάθηκε και σε οθωμανικά λεξικά, με στόχο τον εντοπισμό διαλεκτικών ή αρχαϊκών τούρκικων στοιχείων που θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν τη μορφή των δυτικομακεδόνικων τουρκισμών, καθως εκτός απο τη διατοπική, η εργασία εξετάζει και τη διαχρονική διάσταση των δυτικομακεδόνικων τουρκισμών, κάτι απόλυτα απαραίτητο για να σχηματίσει ο ερευνητής μια σφαιρική εικόνα.

Επίσης, εξετάστηκε το κατα πόσο οι δυτικομακεδόνικοι τουρκισμοί αποτελούν προϊόν άμεσου ή έμμεσου δανεισμού, καθως υπάρχουν και περιπτώσεις τουρκισμών που οφείλονται σε επαφή με άλλες βαλκανικές γλώσσες.

Τέλος, πρέπει να επισημανθεί οτι μιά γενικότερη συμβολή της παρούσας εργασίας στην ερευνητική διαδικασία είναι οτι προτείνονται λύσεις για μερικές βασικές προβληματικές ερευνητικές πρακτικές που διαστρεβλώνουν τα γλωσσικά δεδομένα και μπορούν να οδηγήσουν ακόμα και σε αποπροσανατολισμό της γλωσσολογικής (διαλεκτολογικής, τουρκολογικής κλπ.) έρευνας.